Το μέλλον της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας

Συγγραφέας: Ιωάννα Κωσταρέλλα, Νικος Ραχωβίτης

Τον τελευταίο καιρό γίνεται ολοένα και πιο φανερό ότι τα περιθώρια έχουν στενέψει δραματικά για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην περιοχή μας. Η πρακτική του «σπείρε τμήματα» δεν απέδωσε τους αναμενόμενους καρπούς, με αποτέλεσμα σήμερα να διαδραματίζεται μπροστά μας η τελευταία πράξη για πολλά τμήματα και ίσως ιδρύματα της περιοχής. Η στάση αναμονής στο θέμα του Πανεπιστημίου παρά τις προσπάθειες που καταβάλει η αυτοδιοίκηση να προκαταλάβει τις υπουργικές αποφάσεις μέσα από την ανάθεση των μελετών της πανεπιστημιούπολης, προοιωνίζεται αποφάσεις που ίσως οδηγήσουν και σε ριζικές αλλαγές που θα αφήσουν τη Δυτική Μακεδονία χωρίς Πανεπιστήμιο.Επιπλέον, η φημολογούμενη απόφαση για μεταφορά της έδρας της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας στην Καστοριά έχει δημιουργήσει τεράστιες αντιδράσεις, καθώς η ΣΔΟ αποτελεί το «μισό» ΤΕΙ και χωρίς αυτή η Κοζάνη θα μείνει με αριθμό σπουδαστών ανάλογο με αυτόν που είχε τη δεκαετία του ’80.Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι αν αφενός οι διοικήσεις των ιδρυμάτων και οι φορείς σε δεύτερο πλάνο έχουν εικόνα για τις κινήσεις που σχεδιάζει το υπουργείο και δεύτερον αν έκαναν ή κάνουν κάτι για να κρατήσουν το «κλειδί» των εξελίξεων.Είναι βέβαιο ότι πρέπει να αφήσουμε οριστικά πίσω μας τις «κρίσεις μεγαλείου» και τις υπερφίαλες φιλοδοξίες που μας έφτασαν ως εδώ. Τα ιδρύματα και τα τμήματα μένουν όχι γιατί κάποιοι πολιτικοί παράγοντες το θέλουν, αλλά γιατί καταφέρνουν να έχουν αυτόνομη παρουσία. Δηλαδή ερευνητικό και διδακτικό έργο που αντικατοπτρίζεται σε μετρήσιμους δείκτες.Από ‘κει και πέρα είναι σίγουρο ότι θα πρέπει να έχουμε ως κοινωνία απαντήσεις σε κρίσιμα διλήμματα που θα μας φέρουν μπροστά σε επιλογές, οι οποίες μπορεί να φαντάζουν εξίσου επώδυνες είναι όμως αναγκαίες.Κάποια τμήματα και κάποια ιδρύματα σίγουρα θα κλείσουν και καλώς, αφού δεν έχουν κανένα λόγο ύπαρξης. Κάποια άλλα, όμως, θα πρέπει να ενισχυθούν, ώστε να έχουν συνέχεια.Αν είναι, λοιπόν, να επενδύσουμε κάπου ας είναι αυτό το ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας που έχει τις απαραίτητες υποδομές και μια παρουσία αρκετών ετών. Η έλλειψη στήριξης στο ΤΕΙ μπορεί στο τέλος να μας αφήσει χωρίς ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.Επίσης, κριτήριο είναι η διαφοροποίηση μέσα από το ερευνητικό έργο και η ενδυνάμωσή των τμημάτων με την προσέλκυση φοιτητών, οι οποίοι δεν θα έρθουν στην Κοζάνη με το ζόρι, αλλά γιατί θέλουν να φοιτήσουν σε ένα ξεχωριστό τμήμα. Και το έργο αυτό βαρύνει τα ιδρύματα και τα τμήματα αποκλειστικά.Ταυτόχρονα, όμως, θα πρέπει και η πολιτεία να καταλάβει ότι ο νομός Κοζάνης και η Δυτική Μακεδονία είναι περιοχή που βρίσκεται στο ναδίρ και δεν μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη να μείνει χωρίς εκπαιδευτικά ιδρύματα, ενώ οι τοπικοί φορείς που επί χρόνια διαγκωνίζονταν για το ποιος έφερε τα τμήματα στην περιοχή, ας δουν το μερίδιο συμμετοχής τους στην σημερινή κατάσταση.Τέλος, θεωρούμε πως η επένδυση στην αποκέντρωση (βλέπε Καλλικράτης) θα παραμείνει κενή νοήματος, αν δεν αναδιατάξει το βάρος των τμημάτων και των σχολών (των ΤΕΙ για παράδειγμα) προς όφελος της περιφέρειας. Όχι, βεβαίως, με διασπορά τμημάτων ανάλογα με την ισχύ των τοπικών «αρχόντων», όπως γινόταν μέχρι σήμερα, αλλά με τη δημιουργία ισχυρών εκπαιδευτικών μονάδων (campus), οι οποίες θα στελεχώνονται από κατάλληλο εκπαιδευτικό και διοικητικό προσωπικό, επιλεγμένο με αντικειμενικά κριτήρια και υπό συνεχή αξιολόγηση. Σε μια εποχή που οι συνέργιες μεταξύ εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και αγοράς εργασίας έχουν αρχίσει να γίνονται κατανοητές και στην Ελλάδα, η «αποψίλωση» της περιφέρειας από τέτοιες δομές στο μόνο που μπορεί να συμβάλλει είναι στο να την αποκόψει από το δημιουργικό οξυγόνο που έχει ανάγκη, προκειμένου να ενισχύσει τις παραγωγικές της δομές και κατά συνέπεια την πιθανότητα οικονομικο-κοινωνικής ανάπτυξης.