Καριοφυλλιά Καραμπέτη: «Η γυναίκα έχει τεράστια δύναμη μέσα της… έχει το προνόμιο να γίνεται μητέρα, κι αυτό σημαίνει ότι μπορεί να δημιουργήσει τους ανθρώπους του μέλλοντος» (Συνέντευξη στη Δήμητρα Καραγιάννη)

 Η Καριοφυλλιά Καραμπέτη, μία σπουδαία ελληνίδα ηθοποιός, μία ηθοποιός των ‘μεγάλων’ ρόλων, βρίσκεται αυτές τις μέρες στην πόλη μας για την παράσταση «Αγαμέμνων» από την τριλογία του Αισχύλου «Ορέστεια».

     Όπως λέει η ίδια, η τέχνη είναι για κείνη πηγή δύναμης και η ανταπόκριση του κόσμου της δίνει φτερά να συνεχίσει. Βλέπει τον κόσμο με μάτια καθαρά και μέσα από την τέχνη της προσπαθεί να τον ερμηνεύσει ή… να τον αλλάξει. Με ειλικρίνεια, ωριμότητα και τόλμη μιλά για όσα συμβαίνουν, για όσα μας πονούν και μας φοβίζουν. Για κείνη η ζωή μοιάζει με περιπέτεια, και ταξιδεύει αδιάκοπα πάνω σ’ ένα τρένο αναζητώντας καινούριο προορισμό.

- Έχετε ερμηνεύσει ως επί το πλείστον ρόλους δυναμικών γυναικών. Φέτος σας συναντάμε στο θεατρικό σανίδι ως Κλυταιμνήστρα. Πόσα στοιχεία του εαυτού σας βρίσκετε στον ρόλο αυτό;

     Εγώ δεν έχω καμία σχέση με την Κλυταιμνήστρα, με την έννοια ότι δεν είμαι γυναίκα που θα έπαιρνα μια τέτοια σκληρή εκδίκηση από κάποιον όσο κακό και να μου έκανε. Δεν πιστεύω στην έννοια της εκδίκησης. Πιστεύω στην έννοια της δικαιοσύνης. Η Κλυταιμνήστρα είναι μια αρρενωπή γυναίκα, μια τερατώδης ανδρόγυνη φιγούρα, όπως η ίδια λέει, είναι η ενσάρκωση του τρομερού δαίμονα του γένους των Ατρειδών. Εγώ είμαι άνθρωπος που πιστεύω στο διάλογο, στην ευγένεια της θηλυκής φύσης, στην αγάπη και τη συγχώρεση. Βέβαια, δεν ξέρω τι θα έκανα εάν κάποιος μου σκότωνε το παιδί… Τώρα όμως που το λέω, στο νου μου χαράσσεται η εικόνα της μητέρας εκείνης από τη Βέροια που έχασε το παιδί της, και θυμάμαι με πόση αξιοπρέπεια και ευγένεια στάθηκε σε όλη αυτή την απίστευτη περιπέτεια. Αυτή τη στάση θαυμάζω, αυτήν επικροτώ και αυτήν προτείνω τόσα χρόνια μέσα από την τέχνη μου.

- Πώς θα συσχετίζατε την ισχυρή προσωπικότητα της Κλυταιμνήστρας με τον ρόλο και τη θέση της σύγχρονης γυναίκας στην ελληνική κοινωνία σήμερα;

Η Κλυταιμνήστρα είναι μια αρχετυπική μορφή, είναι το σύμβολο της μητριαρχίας. Εκείνη την εποχή οι γυναίκες ήταν τρομερά καταπιεσμένες, κλεισμένες στο σπίτι, χωρίς πολιτικά δικαιώματα. Η Κλυταιμνήστρα επιπρόσθετα είναι και βασίλισσα. Εκεί εμπλέκεται και το πολιτικό κομμάτι. Η γυναίκα σήμερα, μετά από τόσους αγώνες, έχει δικαιώματα, έχει βγει δυναμικά στην αγορά, την καριέρα. Παρόλα αυτά όμως ο αγώνας της είναι τεράστιος ακόμα, γιατί έχει πολλά  να κατακτήσει. Ενώ θεωρητικά είναι ίση και τις δίνονται ευκαιρίες, πρακτικά μέσα στην ίδια την οικογένεια –που είναι η ρίζα της κοινωνίας- είναι ακόμα δεύτερη, στη σκιά του άντρα της.  Οι γυναίκες επίσης στην πολιτική είναι πολύ λιγότερες σε σχέση με τους άντρες, και πάντα αντιμετωπίζονται με μια ελαφρά ειρωνεία. Ακόμα και η κ. Μέρκελ –η οποία βεβαίως είναι ένας αντιπαθής άνθρωπος σε όλους μας- πόσο συχνά δεν έχει σαρκαστεί ή κριθεί εξαιτίας του φύλου της!

     Η γυναίκα όμως έχει τεράστια δύναμη μέσα της. Έχει το προνόμιο να γίνεται μητέρα, κι αυτό σημαίνει ότι μπορεί να δημιουργήσει  τους ανθρώπους του μέλλοντος. Στη γυναίκα δίνεται η δυνατότητα να μπορέσει να εμφυσήσει στην προσωπικότητα του παιδιού της ισχυρές αρχές, να δημιουργήσει δυνατούς ανθρώπους, που θα μπορέσουν να αλλάξουν την κοινωνία και να φέρουν έναν καλύτερο κόσμο. Κι αυτό είναι πραγματικά μια τεράστια δύναμη.

- Μετράτε πολλά χρόνια ιδιαίτερα επιτυχημένης καριέρας. Από το ξεκίνημά σας μέχρι σήμερα έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα. Πώς βλέπετε το ρόλο του σύγχρονου θεάτρου;

     Πιστεύω, ζώντας την περιπέτεια των τελευταίων χρόνων, ότι το θέατρο οφείλει –και το κάνει ήδη- να επιστρέψει στην πολιτική του διάσταση. Παλιά το θέατρο είχε πιο έντονα πολιτική χροιά. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες όμως περάσαμε σε άλλα θέματα. Η πλαστή αίσθηση της ευημερίας δημιουργούσε την ψευδαίσθηση ότι τα θέματα αυτά είχαν λυθεί, και μας απασχολούσαν άλλα ζητήματα, υπαρξιακά, θέματα σχέσεων, ο έρωτας, η οικογένεια.

     Τώρα πια όμως καλούμαστε όλοι να πάρουμε θέση σε αυτά που συμβαίνουν. Ο καθένας μέσα από το δικό του μετερίζι πρέπει να αρθρώσει πολιτικό λόγο. Έχουμε αυτό το προνόμιο. Τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων θυμίζουν στον πολίτη τις αρχές στις οποίες βασίζεται η δημοκρατία, του θυμίζουν ότι ο ρόλος του δεν πρέπει να είναι παθητικός. Θα πρέπει να ακουστεί η φωνή του κόσμου προς τους ανθρώπους της εξουσίας ότι δεν μπορούν να μας συμπεριφέρονται σαν να είμαστε ανδρείκελα. Είμαστε άνθρωποι που οφείλουν να μας σεβαστούν.

- Οι νέοι ηθοποιοί τι πιθανότητες έχουν να καταφέρουν να υπηρετήσουν την τέχνη του θεάτρου, σε μια εποχή που η ενασχόληση με την τέχνη μοιάζει πολυτέλεια;

     Είναι δύσκολα τα πράγματα, και κυρίως επειδή δόθηκε τα τελευταία χρόνια ένα πλαστό μήνυμα από τα media ότι καθένας μπορεί να γίνει ηθοποιός, να γίνει σταρ, να κάνει εξώφυλλα και να είναι στο επίκεντρο της δημοσιότητας με όλες αυτές τις άθλιες εκπομπές τις κίτρινες και τις ρόζ. Ποτέ δεν υπήρξα κομμάτι αυτού του συστήματος. Πάντα αντιδρούσα σ’ αυτό, προστάτευα την προσωπική μου ζωή και επέλεξα το δύσκολο έργο της τέχνης. Θα μπορούσα να είχα πάρει μέρος σε σίριαλ εμπορικά που να μου αποφέρουν μεγάλα κέρδη και περισσότερη δημοσιότητα, αλλά υπηρέτησα τον δρόμο της τέχνης και νιώθω πως τώρα δικαιώνομαι, κι εγώ και όλοι οι συνάδελφοί μου που είχαν αυτή τη στάση.

     Λέω πάντα στους νέους ανθρώπους να σκεφτούν για ποιο λόγο επέλεξαν αυτή την τέχνη. Δεν είναι απλώς επάγγελμα, ούτε κομμάτι αυτής της γκλαμουριάς που υπηρέτησαν οι εκπομπές και τα ροζ έντυπα. Όχι… πρέπει κανείς να αναλογιστεί γιατί είναι εκεί, και να υπηρετήσει αυτή την τέχνη με πίστη. Να συσπειρωθούν, να είναι συνειδητοί καλλιτέχνες και πολίτες. Βέβαια είναι τρομερά δύσκολο, γιατί δεν υπάρχουν αμοιβές, και τα νέα παιδιά που συγκροτούν ομάδες και κάνουν έργα τέχνης, αναγκάζονται και κάνουν δεύτερη  δουλειά. Βέβαια κι εγώ στο ξεκίνημά μου έτσι έκανα. Για περίπου δέκα χρόνια δεν αμειβόμουν από αυτή τη δουλειά. Έκανα παράλληλα κι άλλες δουλειές για να μπορέσω να επιβιώσω. Ήταν όμως μια περιπέτεια που άξιζε τον κόπο. Όσο λοιπόν οι καινούριοι ηθοποιοί είναι ακόμα νέοι, κι έχουν αντοχές, όσο δεν έχουν πολλές υποχρεώσεις, όσο δεν  έχουν δημιουργήσει οικογένεια, κι έχουν μόνο τον εαυτό τους να θρέψουν, αξίζει να χειριστούν την τέχνη τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

- Τι σηματοδοτεί το θέατρο για εσάς;

     Πάρα πολλά πράγματα. Είναι η πηγή από την οποία αντλώ δύναμη και ενέργεια, είναι ο χώρος που με έχει διαμορφώσει ως άνθρωπο δίνοντάς μου την ευκαιρία να αναμετρηθώ με όλα αυτά τα κείμενα σπουδαίων Ελλήνων και ξένων συγγραφέων, να αναμετρηθώ μ’ αυτούς τους σπουδαίους ρόλους. Στο θέατρο συνάντησα σημαντικούς συνεργάτες και μεγάλους δασκάλους που θέλησαν να μου μάθουν πράγματα και να με προχωρήσουν παραπέρα. Το θέατρο μου δίνει δύναμη μέσα στην περιπέτεια της ύπαρξης να προσπαθήσω να ψάξω απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα, να έχω ένα βήμα για να εκφραστώ προσωπικά, αλλά και για να επικοινωνήσω με τον κόσμο στα κοινά μας θέματα, να μιλήσω –ειδικά σήμερα- για τον μεγάλο τρόμο που έχει ανοιχτεί μπροστά μας, για την απειλή του φασισμού, για να μπορέσουμε να αντισταθούμε όλοι σε «αυτό που στους καιρούς της κρίσης έρχεται σαν μια μεγάλη απειλή», όπως λέει ο Αγαμέμνονας.

- Αλήθεια, πώς ερμηνεύετε το έδαφος που έχουν κερδίσει σήμερα οι ολοκληρωτικές ιδεολογίες, πώς εξηγείτε την απήχηση της Χρυσής Αυγής σε μεγάλο μέρος του κόσμου;

     Είναι το αυγό του φιδιού, αυτό που επωάζεται σε καιρούς κρίσης, όπου ο κόσμος έχοντας υποστεί μια τρομοκρατία, αντί να συσπειρωθεί και να στραφεί εναντίον των ανθρώπων που πραγματικά φταίνε, εναντίον δηλαδή των ανθρώπων της εξουσίας και του χρήματος, στρέφονται εναντίον του διπλανού που είναι σε χειρότερη μοίρα από κείνους.

     Οι άνθρωποι που έφυγαν από τις χώρες τους για να βρουν ένα καλύτερο μέλλον, δεν το επέλεξαν. Κανένας δε θέλει να γίνεται σκλάβος σε ένα ξένο μέρος. Η Ελλάδα η ίδια έχει ένα μεγάλο ιστορικό ανθρώπων που έχουν ξενιτευτεί. Εγώ η ίδια σαν παιδί – κατάγομαι από ένα χωριό του Έβρου- το έζησα αυτό με τον θείο μου στη δεκαετία του ‘60. Αργότερα έφυγε ο ίδιος μου ο αδερφός. Τα ανήψια μου γεννήθηκαν στην ξενιτειά, στη Γερμανία. Ερχόμενη επίσης σε επαφή με τον απόδημο ελληνισμό με την περιοδεία της Μήδειας, είδα τι σημαίνει να είσαι Έλληνας έξω, να εισπράττεις τον ρατσισμό.

     Μην ξεχνάμε ότι είμαστε η χώρα του Ξένιου Δία. Ντρέπομαι όταν βλέπω παιδιά να δέρνονται, να σημαδεύονται. Είναι ντροπή, είναι ένα στίγμα για την κοινωνία μας το ότι δίνουμε χώρο σε αυτούς τους ανθρώπους να ασκήσουν βία και τρομοκρατία. Ας αντισταθούμε στο φασισμό, ας αγκαλιάσουμε τους συνανθρώπους μας που, ακόμα κι αν φτάνουν στο σημείο να εγκληματούν, δεν είναι επειδή το θέλουν. Είναι επειδή το καπιταλιστικό καθεστώς τους εξώθησε σε αυτό. Θα πρέπει γενικά η Ευρώπη να βρει μια λύση σε αυτό το τεράστιο πρόβλημα. Δε λέω ότι δεν έχει ο Έλληνας τα δίκια του, αλλά να μην στρεφόμαστε εναντίον άλλων ανθρώπων και κυρίως να μη δίνουμε βήμα στο φασισμό. Θα το βρούμε μπροστά μας. Ας μην ξεχνάμε το ολοκαύτωμα και πόσο ακριβά το πλήρωσε ολόκληρος ο κόσμος.

- Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος της τέχνης –και συγκεκριμένα του θεάτρου- στη δύσκολη συγκυρία που βιώνουμε;

     Ο κόσμος διψάει για καλό θέατρο. Δεν έχει που αλλού να στηριχτεί παρά μόνο στον πολιτισμό. Η τηλεόραση τον έχει πια απογοητεύσει. Οι άνθρωποι της τέχνης χρόνια φωνάζαμε ότι ήταν τόσο χαμηλό το επίπεδο, που λες και ήταν μέρος ενός σχεδίου να υποβιβάσουν το επίπεδο του κόσμου, να τον αποβλακώσουν για να έχουν πολίτες υποχείρια. Έδιναν τόσο άσχημη πολιτιστική τροφή στον κόσμο, για να γίνει το μυαλό μαλθακό, να μη σκέφτεται. Το θέατρο με τη δύναμη των κειμένων που έχει, αλλά και με την αμεσότητα της επαφής, μπορεί να αφυπνίσει συνειδήσεις, να θέσει ερωτήματα, να κάνει τον κόσμο πιο ενεργό πολίτη. Εισπράττω την ανάγκη του κόσμου να στηριχθεί. Νιώθω ότι είναι ένα καθήκον μας που οφείλουμε να το υπηρετήσουμε με πίστη. Ο κόσμος διψάει εκεί κάτω και περιμένει από μας.