Εφτά χιλιάδες χρόνια κατοικείται η περιοχή πέριξ του Αλιάκμονα
Μπορεί οι μεγάλες, καθοριστικές για την ιστορία του Μακεδονικού βασιλείου πόλεις να ήταν συγκεκριμένες (Αιγές, Πέλλα, Σίνδος, Πύδνα κ.ά.) εντυπωσιακές και εχέδωρες, καθώς μέχρι σήμερα προσφέρουν "δώρα" και χρυσάφι στους σύγχρονους μελετητές της ιστορίας αλλά και της πολιτικής, η συνεχής όμως και αδιάλειπτη από τη Νεολιθική και την Εποχή του Χαλκού ανθρώπινη παρουσία βρίσκεται διαχρονικά μακριά από τις βασιλικές πρωτεύουσες, σε αμιγώς αγροτικές περιοχές και δίπλα σε ποτάμια όπως ο Αλιάκμονας- ο μεγαλύτερος σε μήκος ποταμός εντός ελληνικών συνόρων (297 χλμ. έως τις εκβολές του στο Θερμαϊκό Κόλπο).
Τις κοιλάδες και τις πεδινές ζώνες κατά μήκος του Αλιάκμονα, από την Αιανή ως το Βελβεντό, που καλύπτονται σήμερα για πολλούς μήνες από τα νερά της τεχνητής λίμνης του φράγματος Πολυφύτου, ερευνά και μελετά τις τελευταίες τρείς δεκαετίες (από το 1985) η Λ´Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών αρχαιοτήτων, με επικεφαλής την αρχαιολόγο Γεωργία Καραμήτρου-Μεντεσίδη.
Το πρόγραμμα διάσωσης και μελέτης που αφορά δεκάδες, προϊστορικές κυρίως θέσεις, που καλύπτονται σήμερα από τα νερά της τεχνητής λίμνης του φράγματος Πολυφύτου και υλοποιείται με χρηματοδότηση της ΔΕΗ ολοκληρώνεται το ερχόμενο καλοκαίρι και οι αρχαιολόγοι καταβάλλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες για την περίσωση και ανάδειξη του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής.
Τα ευρήματα των ανασκαφών και ερευνών σε έκταση εκατοντάδων στρεμμάτων που πραγματοποιήθηκαν στη χρονιά που πέρασε παρουσιάζονται- μεταξύ άλλων- κατά τη διάρκεια της πρώτης μέρας της 25ης ετήσιας αρχαιολογικής συνάντησης για τις ανασκαφές του 2011 στη Μακεδονία και τη Θράκη, που αρχίζει την ερχόμενη Πέμπτη 1η Μαρτίου στην αίθουσα τελετών του παλιού κτιρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ.
"Η συνεχής παρουσία του ανθρώπου στο χώρο διαφαίνεται και από το γεγονός ότι το φυσικό χώμα εμφανίστηκε σε βάθος 5,50 μ. από την επιφάνεια εδάφους, κάτω από παχιές ανθρωπογενείς επιχώσεις, οι οποίες περιέχουν χαρακτηριστική κεραμική διαφόρων ιστορικών περιόδων. Σε αρκετά μεγάλη έκταση, οι αρχαιότητες της Αρχαϊκής, Κλασικής και Ελληνιστικής Εποχής έχουν διαταραχθεί σχεδόν στο σύνολό τους, αλλά η κεραμική και τα κινητά ευρήματα (χρυσά, αργυρά, χάλκινα) ήταν ενδιαφέροντα" λέει στο η κ.Καραμήτρου - Μεντεσίδη.
Σημειώνει δε χαρακτηριστικά πως "ο αρχαιολογικός πλούτος δεν αποτελεί τροχοπέδη στην εξέλιξη και την ενέργεια, αλλά αντίθετα χτίζει γερά θεμέλια για ένα αξιοπρεπές παρόν και μέλλον".
Στα αδιατάρακτα στρώματα της Νεολιθικής Εποχής και της Εποχής Χαλκού αποκαλύφθηκαν αρχιτεκτονικά κατάλοιπα κατοικιών με συνοδευτικούς λάκκους, πίθους και εστίες, ταφές σε πιθοειδή αγγεία κ.ά., ενώ ο κατάλογος των μικροευρημάτων περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό αντικειμένων (πήλινα ειδώλια, λίθινα εργαλεία, μαχαίρια, υφαντικά εργαλεία κ.λπ.)
Νεκροταφεία της Πρώιμης και Μέσης Εποχής Χαλκού με περίπου 100 ανθρώπινες ταφές (με σκελετούς ίππων και ιπποειδών που συνοδεύουν τους νεκρούς αλλά και οπλισμό) εντοπίστηκαν στη λεγόμενη "λεκάνη του Λογκά", ενώ ως σημαντικό εύρημα χαρακτηρίζεται από τους αρχαιολόγους ένα χάλκινο τριγωνικό εγχειρίδιο με τρεις οπές για την προσήλωσή του σε λαβή από άλλο υλικό, καθώς μπορεί να συγκριθεί με παρόμοιο (με χρονολόγηση περί τα 2140-1680 π.Χ) που είχε βρεθεί σε τάφο της επίσης παραλίμνιας θέσης Τούρλα Γουλών, δεξιά της ροής του Αλιάκμονα.
Στο 25ο αρχαιολογικό συνέδριο της Θεσσαλονίκης θα παρουσιαστούν συνολικά 68 ανακοινώσεις για το αρχαιολογικό έργο στη βόρειο Ελλάδα τη χρονιά που πέρασε, ενώ ελλείψει νέων εντυπωσιακών ευρημάτων- εξαιτίας ελλιπούς χρηματοδότησης στις πανεπιστημιακές και τις ανασκαφές των Εφορειών- ο λόγος επικεντρώνεται κυρίως στις μελέτες ήδη εντοπισμένων και ανασυρμένων ευρημάτων, στην μελέτη τρόπων ανάδειξης των ευρημάτων από τις ανασκαφές του Μετρό στη Θεσσαλονίκη, αλλά και τον απολογισμό της μεγάλης έκθεσης με αρχαιολογικά ευρήματα από το μακεδονικό χώρο που πραγματοποιήθηκε το τελευταίο τετράμηνο του 2011 στο μουσείο του Λούβρου.
